Avrupa Birliği'nin temeli, 1951 yılında Paris Antlaşmasıyla kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ve 1957 Roma Antlaşmaları ile kurulan Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu ve Avrupa Ekonomik Topluluğuna dayanmaktadır. Bu örgütlerin organlarının birleştirilmesi sonucu bütünleşme hareketi uzun bir süre Avrupa Toplulukları veya Ortak Pazar olarak isimlendirilmiş, Maastricht Antlaşmasından sonra Avrupa Birliği adını almıştır.
Avrupa bütünleşmesinde başlangıçtan günümüze iki ana eğilim vardı ...