İngiltere'nin XVIII. yüzyıl ortalarında Britanya Adasını tamamen hükümranlığı altına aldıktan sonra bir imparatorluğa dönüşmesiyle birlikte Doğu, Londra'nın ilgi alanına girmeye başlamıştı. Daha önce genellikle seyyahların ya da maceraperestlerin masalsı anlatılarının, halkı eğlendirmek ve korkutmak için yapılan gazete haberlerinin gözde konusu olan Doğu ve Osmanlı İmparatorluğu, bu yeni devirde Aydınlanma Çağı'nın birinci elden gözleme dayalı ?Doğu'yu keşif literatürünün bir parçası haline gelecekti. William Eton tarafından kaleme alınmış olan bu kitap, İngiltere'de hızla büyüyen bu literatürün en önemli örneklerinden birisidir.
Ticarî ve diplomatik görevleri sebebiyle uzun seneler İzmir, Basra, Malta ve Odessa'da kalmış olan William Eton 1794-1801 yıllarında, William Pitt kabinesinde Savaş Bakanlığı yapmış Henry Dundas'a ?Doğu uzmanı olarak hizmet etmiştir. Eton'ın en çok ses getiren eseri, 1798'de ilk baskısı yapılan A Survey of the Turkish Empire isimli çalışmasıdır. Bu kitabın takip eden on sene içinde üç kez daha (1799, 1801, 1809) basılmış olması, gördüğü yoğun ilginin bir işareti kabul edilebilir. Bu eser bu kitabın Türkçe çevirisidir.

İhtilal Savaşlarıyla altüst olan Aydınlanma Çağı Avrupasının ?Doğuya bakışını yansıtan kitap, aynı zamanda devrin oryantalist literatürünün de tipik bir örneğidir. Nitekim kitaba hâkim olan oryantalist ?dejenerasyon söylemiyle Osmanlı İmparatorluğu'nun ?yükseliş ve düşüşünü açıklamaya çalışan Eton, Osmanlı askerî teşkilatındaki zaafı çöküşün bir tezahürü olarak ele almaktadır.

Okuyucu Yorumları