Yabancı dil öğreniminin temel ihtiyaçlarından biri de kuşkusuz sözlüktür. Sözlük olmadan bu ihtiyacı karşılamak imkânsız gibidir. Bilindiği gibi Arapça sözlükler ta ilk dönemlerinden itibaren değişik dizimlerde yapılmıştır. Çağımıza kadar geçerli olan dizim ise kök harf sistemi içerisinde alfabetik olan sözlüklerdir. Bunun yanında kelime bazında alfabetik olanlar, yani kelimeyi yazıldığı gibi alan sözlükler de yapılmıştır. Bu tür sözlükler içerisinde Arapçadan Arapçaya olan sözlükler olduğu gibi, Arapçadan batı dillerine veya batı dillerinden Arapçaya olan sözlükler de bulunmaktadır. Özellikle Arapçadan Batı Dillerine yönelik bu sözlüklerin daha çok olduğu görülmektedir. Türkçede ciddi anlamda böyle bir sözlük bulunmakatadır. Bu ihtiyaca dayalı olarak ve özellikle Arapçayı yeni öğrenenlere yararlı olacağı düşüncesiyle böyle bir sözlük çalışmasına gerek duyduk.

Kelime bazında alfabetik sözlüklerin yapılması iki temel ihtiyaca dayandırılmaktadır. Birincisi, özellikle yeni öğrenenler için kullanımı daha kolay ve kelimeye daha kısa zamanda ulaşmayı amaçlamaktadır. İkincisi ve belki de en önemlisi ise şudur: Bilindiği gibi kök kelimeden pek çok kelime türetilmektedir. Türemiş kelimeler ile kök kelime arasındaki anlam bağlantısı elbette mevcuttur. Ancak dil, değişen hayat şartlarına bağlı olarak doğan, gelişen ve ölen bir varlık gibi düşünülürse, türemiş kelimelere yeni anlamlar yüklenmişitr. Bu yeni anlam kazanmış kelimeleri, kök esaIIsına dayalı sözcüklerde bulmak zaman zaman imkânsız hale gelmektedir. Hatta kelimeler kök kelimenin alt başlığında olduğundan özellikle yeni öğrenenlerin dikkatinden kaçmaktadır.

Bu çalışmamızda, yukarıdaki nedenlere dayalı olarak tamamen alfabetik bir sırayı, yani kelimenin kök harflerine bağlı kalmadan, nasıl yazılmışsa o şekliyle alfabetik sıraya giren bir dizimi esas aldık. Müennes kelimeler, müzekker şeklinden ayrı bir anlam taşıyorsa o da ayrı bir madde olarak alınmıştır. Her kelime yeni bir madde başlığı altında alınmıştır. Fiiller, önce mazi sonra muzari şeklinde; isimler müfred şekliyle varsa peşine çoğul şekliyle ve bazı çok kullanılan çoğul şekilleri de ayrıca çoğul şekliyle yeni bir madde haline ve ekinde müfredi verilerek alınmıştır.

Yirmi bini aşkın kelimeyi içeren bu sözlük, başta Arap ülkelerinde en fazla kullanılan kelimeler üzerine yapılmış olan iki ayrı istatistik çalışması esas alınarak; bunun yanında ülkemizde İmam Hatip Liselerinde, İlahiyat Fakültelerinde ve Arapça öğretimi veren fakültelerde okutulan el- Arabiyyetu lil-hayat; el-Arabiyyetu lin-nâşiîn ve el-Arabiyyetu beyne yedeyk gibi temel kitaplar taranarak hazırlanmıştır. Sözlük içerisinde bazı işaretler de kullanılmıştır. Bunlar:

(| ) : mazi fiil ile muzari fiil arasında; ( / ) : isimlerde tekili ile çoğulu arasında ; ( ) : farklı yapıda fakat aynı anlamı taşıyan kelimeler arasında kullanılmıştır. ( - ) : nakıs isimlerin ye harfiyle veya ye harfi olmadan yazılımı ile aynı kelimenin farklı yazılımları arasında kullanılmıştır. ( ç ) : madde başı olan arapça kelimenin çoğul olduğunu gösterir.

Ayrıca ikil (tesniye) veya çoğul yapıda olup bu yapıyla farklı bir anlam taşıyan kelimeler de hem merfu hem de mansup şekilleriyle birlikte alınmıştır. Çok az olmakla birlikte deyim niteliğinde olan bazı kullanımlara da yer verilmiştir.

Bu çalışmamız, gerek tamamen alfabetik oluşu, gerekse Arap Dilinde en yaygın kelimeleri içermesi bakımından Arapça-Türkçe sözlük olarak ilk olma özelliğini taşıyacaktır. Bu sözlüğün ülkemizde Arap Dili öğretiminde önemli bir ihtiyacı karşılayacağı ve Arapça öğrenmek isteyenlere faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Okuyucu Yorumları