Avrupa'nın üstünlüğü görüşü, 19. yüzyılda ortaya atılan insan ve toplum konulu birçok ilerlemeci teorinin ortak kabulüdür. Antik dönemden feodaliteye ve sonrasında kapitalizme geçiş şeklinde gerçekleşen doğal ilerleme sürecinin sadece Batı'da yaşandığı iddia edilir. Bu sürecin, Batı'nın küresel üstünlüğünün temelinde yatan Avrupa Mucizesinin bir parçası olduğu hâlâ kabul görmektedir.

Jack Goody, bu Avrupa-merkezci dünya görüşünü sistematik bir biçimde çürütüyor ve Avrupa mucizesinden ziyade bir Avrasya mucizesinden bahsediyor. Bu mucize, Tunç çağı kent devriminden itibaren yaşanmaya başlamış ve Avrupa'dan önce Ortadoğu, Hindistan ve Çin'i etkilemiştir. Bu çerçevede, Doğu ile Batı arasında yaşanan uzun süreli bilgi alışverişi münavebeli (dönüşümlü) bir üstünlüğe zemin hazırlamıştır. Goody'nin gerek indirgemeciliği gerekse daimi üstünlük mefhumunu reddeden münavebe yaklaşımına göre taraflardan birinin üstünlüğünü muhakkak diğerinin üstünlüğü takip etmiştir. Bu münavebe halen de yaşanmaktadır: Batı'nın halihazırdaki üstünlüğü yerini yakın zamanda Doğu'ya bırakacak gibi görünmektedir.

Bu kısa ama zengin muhtevalı kitapta Goody, The Theft of History'de ve diğer kitaplarında ortaya koyduğu tezini pekiştiriyor ve Batı-merkezci yaklaşımın tabutuna bir çivi daha çakıyor.
-Peter Burke- Cambridge Üniversitesi

Okuyucu Yorumları