Azizlerin yaşamöykülerinden kroniğe, öyküden romana, ama özellikle anı ve gezi notu türlerinde Edirneyle ilgili Bulgar edebiyatında yüksek sayıda tanıklık çıkar karşımıza. Edirneyle ilgili tanıklıkların, kentin 19. yüzyılın ortalarına doğru Bulgarlar açısından önemli bir ticaret, eğitim ve kültür merkezi olarak gelişmeye başlamasıyla arttığını görürüz. Tanıklıklarda artık kentin konumu, tarihsel geçmişi, güncel durumu, sosyal yaşamı, dini mabetleriyle ilgili bilgi ve verilere, hatta tasvirlere yer verilmeye başlanır. Örneğin Konstantin Fotinov (1790-1858) Kısaca Genel Dünya Coğrafyası (1843) adlı kitabında, Trakya bölgesini tanıtırken İstanbuldan sonra en çok Edirneye odaklanır. Mihail Macarov da (1854-1944), gezi notu ve anılarında 1860lı, 1870li yılların Osmanlı Edirnesini ustaca canlandırır. Derlememizde yer alan Dobri Minkov ise (1856-1942) anılarında Edirne vilayet merkezinde 1870in başlarında düzenlenen Umumi Meclis toplantısını anmakla yetinmeyerek, kentin mahalleleri, toplumsal yaşamı, tarihsel anıtları, bunlarla ilgili yaygın söylenceler, Bulgarlara ait eğitim ve din kurumları hakkında da yalın bilgiler verir. Bir başka yazar, Petır Karapetrov da (1845-1903) Edirnede geçirdiği 1878-1879 yıllarıyla ilgili anılarını bütün ayrıntı ve canlılığıyla aktarmaya çalışır. Hakkında çok az şey bildiğimiz Andon Dimitrovun anıları da 1878-1879 yılı Edirnesini kapsar. Çalışmamızda yer alan metinler kentteki eğitim, yayıncılık, kültür ve ticaret hayatıyla ilgili bilgiler de içerir. Bu anlatılarda Osmanlı idaresi hakkında bazen övgü, bazen de eleştiri ve yergilere rastlarız. Ama her şeye rağmen 1870li yılların Edirnesinde etnik katmanlar arasında iyi ilişkiler egemendir. M. Macarov, P. Slaveykov, D. Minkov, P. Karapetrov ve A. Dimitrovun bu kitapta bir araya getirilen anı ve gezi notları 1870ler Edirnesini bütün özgünlüğü, renkliliği ve canlılığıyla günümüze aktarıyor.

Okuyucu Yorumları