İnsan ruhu hele fikir hayatı üzerinde konuşulurken en çok bahsi geçen, en fazla merak uyandıran mesele zekâdır. Halk arasında “zeki” sıfatı pek değişik fikir kabiliyetleri için kullanılır. Yerine göre uygun bir hareket yapan veya söz söyleyene hemen zeki dediğimiz çoktur. Fakat zekâ gibi çok karışık, çok çeşitli, dereceli ve umumî mahiyetteki bir zihin kudreti için derhal bir kanaat edinmek hiç mümkün değildir. İlk önce onun nasıl bir zihin kudreti olduğunu incelemek lâzımdır. Eski filozofların çoğu zekâyı “Zihnin başlangıçlardan neticeyi çabuk çıkartması melekesidir.” diye tarif ederlerdi. Bazıları da “Zekâ, sebeplerle neticeler arasındaki münasebetleri çabuk bulmak, benzeyişleri ve ayrılışları hemen kavramak kudretidir.” diye tarif ettiler. Son devir psikologlarına göre zekâ, idrak, hafıza, dikkat, muhakeme gibi az çok ayrı bulunan bir kabiliyet değil, belki hepsinin bir araya gelmesinden, en kuvvetli, en ahenkli bir şekilde işlemesinden doğmuş mürekkep (birleşik) ve umumî bir zihin vasfıdır. Zihni kabiliyetlerin bir araya toplanış şekli demek olan zekânın çocuklarda yetişkinlerden çok başka türlü olacağına şüphe yoktur. Vücuttaki büyüme gibi beyindeki ve bütün sinir sistemindeki gelişmenin çocukluk hayatında devam etmesi yaş ile zekâ arasında ne kadar kuvvetli münasebetler bulunacağını anlatır. 1908’de Paris’te Sorbonne Ruhiyat Laboratuvarı Müdürü meşhur psikolog Alfred Binet, Doktor Simon ile birlikte çocukların zekâsını ölçebilmek için her türlü fikrî melekelere, fıtrî ve sonradan kazanılmış birçok kabiliyetlere, hatta tatbikî hünerlere, alıştırmalara temas eden tecrübelerden ve sorulardan meydana gelen birtakım yaşlara göre ayırt edilmiş zekâ ölçüleri meydana getirdiler. Bu eser onların çalışmalarının Türkçeye uyarlanmış çevirisidir. Türkçeden evvel Almanca, İngilizce, Rusça, İspanyolca, Bulgarcaya, Polonya ve Yunan lisanlarına ve daha birçok lisana tercüme edilen ve evrensel bir şöhret kazanan bu ölçüler, Avrupa ve Amerika okullarında tatbik edilmekte ve bazı yerlerde mahallî değişikliklere uğratılmaktadır.

Okuyucu Yorumları