Tarihsel süreç içerisinde sanat eserlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte gelişmeye başlayan “edebiyat kuramı ve eleştiri” zamanla kendi içinde sistemleşmiş; edebiyatın ilkeleri, kategorileri, prensipleri ve benzer yönlerini araştıran bir alan haline gelmiştir. Değişen şartlar ve edebiyat anlayışlarına bağlı olarak da edebiyat kuram ve eleştirisi zamanla yeni yöntem ve farklı kuramları bir arada kullanarak daha güçlü edebi ürünlerin ve ortamlarının doğmasını sağlamıştır.
“Edebiyat kuramı ve eleştirisi”, en temel ifadeyle belirlenen ölçütler/prensipler ışığında edebî eser üzerine yapılan sistematik analiz yöntemidir. Edebi kuram ya da teori, bir anlamlandırma yönteminden çok herhangi bir eserde veya bir grup eserde “edebiyat ne”liğiyle ilgilidir. Edebi eser üzerine yapılan her eleştiri ya da inceleme bir kuram veya kuram dizgesini zorunlu hale getirir. Bu açıdan edebiyat incelemelerinde edebiyat kuramı; edebiyatın ne olduğu ve eserin nasıl incelenmesi gerektiği, edebi değerinin nasıl ve nereden ortaya çıktığı, kapsamı ve sınırlarının nerede başlayıp bittiğinin üzerinde durmasının yanında; “sanatçı”, “eser”, “okur” ve “dış dünya (toplum)” ile olan münasebetlerini değerlendirip hüküm verir. Hüküm verirken de edebi eserin; ilkeleri, kategorileri, prensipleri ve benzer yönlerini ortaya koyar. Böylece edebiyat eserlerini belli açılardan birbirine yaklaştırarak ortak ve ayırıcı özellikler belirleyen edebiyat kuramı, edebi eserin yorumlanmasının yanında temel terminoloji ve terimler hakkında tarihsel analiz yapılmasını, edebiyat tarihi ve eleştirisinin ilke ve yöntemlerinin belirlenmesini sağlayarak okuyucuya kolaylık sunar.
“Edebiyat Kuramı ve Eleştiri (Kuram-Kavram-Kapsam-Yöntem-Uygulama)” başlığı altında yapmış olduğumuz çalışma, genel itibariyle bir kuram ve eleştiri yöntemi olarak kabul edilen yaklaşımların tür olarak gelişiminin, dünya ve Türk edebiyatındaki temsilcilerinin; kavram, kuram, kapsam, yöntem ve uygulamalarının bir bütün olarak sunulmasından oluşmakta ve okuyucuların “edebiyat kuramı ve eleştiri” metotları hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır

Okuyucu Yorumları