Politik, oyunbaz, alet yapan, konuşan, bilen insan tanımlamalarının ortak endişesi, insanı diğer hayvanlardan ayıran özelliği bulmaktır. Peki insanın içindeki hayvan(lar) ve hayvanın içindeki insan(lar)dan bahsetmek bu kadar imkansız mıdır?

Uzun yıllarını iktidar ilişkileri ve kitlelerin davranış biçimleri üzerine düşünerek geçiren Elias Canetti için insanlarla hayvanların ilişkileri ve bunların geçirgenliği her zaman ilham kaynağı olmuştur. Ancak Nobel ödüllü yazar bu defa, hayatı boyunca hayvanlara, ama en çok da onların insanlarla arasındaki hiyerarşik ilişkiye dair tuttuğu notlar, aforizmalar, anılar, otobiyografik ögeler taşıyan kısa ancak çarpıcı öykülerle türcülüğün kalbine adeta bıçak saplıyor.

Canetti vahşi ve evcil insan, kılık değiştiren hayvan öyküleriyle metamorfoz hikayelerinin bir araya geldiği Hayvanlar Üzerinede insan-hayvan, av-avcı, yetişkin-çocuk, efendi-köle gibi tahakküme dayalı ilişkileri tersyüz ederek adeta bir kıyamet sonrası atmosferi yaratıyor. Canetti yadırgatıcı ancak şiirsel diliyle insanın içindeki hayvanlara özgü vahşetin peşinde...


ELIAS CANNETTI, (Rusçuk, 1905 Zürih, 1994) İspanyadan göç eden Seferad Yahudisi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Viyana Üniversitesinde Doğa Bilimleri ve Felsefe bölümlerinde doktora yaptı. 26 yaşında başyapıtı sayılan Körleşmeyi kaleme almaya başladı. Kitlelerin psikolojisini ona yabancı birinin bakış açısından anlatan roman, dönemin Nazi Almanyasında yasaklandı ve ancak 1960lardan sonra geniş kitleler tarafından keşfedilebildi. Canetti, 1938de Avusturyanın ilhakından sonra Londraya, ardından Zürihe taşındı. İkinci Dünya Savaşı gibi tarihin en büyük kitlesel eylemlerine tanıklık etmiş olması onu kitle ve iktidar ilişkileri üzerine düşünmeye ve yazmaya yöneltti. Bu düşüncelerinin sonucu olarak 1960da Kitle ve İktidar isimli incelemesini tamamladı. 1981de Nobel Edebiyat Ödülüne layık görüldü. Ömrünün büyük bir kısmını İngilterede geçirdi. Eserlerini Almanca kaleme aldı.

İkinci Dünya Savaşının İngilteredeki yankılarına ve dönemin entelektüel isimlerine ilişkin düşüncelerinden oluşan kitabı Soylu Sınıfın Sonbaharı: İngiltere Yılları (çev. Veysel Atayman, 2010) yayınevimiz tarafından yayımlanmıştır.

Okuyucu Yorumları