PLATON, dünyanın en büyük felsefecilerinden biri, Atinada büyük olasılıkla İÖ
428/7 yılında, seçkin bir ailede doğdu. Ona başlangıçta Aristokles dendiği ve
Platon adının ancak daha sonra gürbüz yapısı nedeniyle verildiği söylense de,
Diogenes Laertiusun bu sözlerinin doğruluğu kuşkuludur. İki kardeşi, Adeimantus
ve Glaukon Devlet te görünürler, ve ayrıca Potone adında bir de kızkardeşi
vardı. Platon üvey babasının evinde yetiştirildi ve Periklesci rejimin gelenekleri
içinde eğitilmiş olmalıdır. Platonun demokrasiye karşı daha sonraki eğilimini
her ne olursa olsun yalnızca yetiştirilmesine bağlamak çok güçtür; bu olumsuz
eğilim Sokratesin etkisi tarafından, ve herşeyden çok Sokratesin demokrasinin
ellerinden gördüğü davranış tarafından yaratılmıştır.

Felsefe Platonik İdea ile ilgilenir. İdea ilkin bütünüyle genel bir anlamda Düşüncedir.
Ama Düşünce sonsuz küçüklükten sonsuz büyüklüğe, insanın ruhsallığından
evrenin özdekselliğine dek herşeyi, saltık olarak herşeyi belirlemek için kullandığımız
öznel evrenseldir. Ne yerde ne de gökte, ne insan ruhunda ne de özdeksel
evrende hiçbirşey, saltık olarak hiçbirşey insan düşüncesinin belirlenimlerinden,
evrensellerden kaçamaz. Varolan herşey düşüncenin öznel belirlenimleri ile
anlatılır, ve varolan herşey kendi nesnel belirlenimi ile vardır. Varolan her tekil
şey bir evrensel de olduğu için, Türünden, ideal Biçiminden, belirli İdeasından
pay aldığı için, ussal olduğu için vardır. İdeadan, Biçimden, evrenselden yoksun
birşey hiçbirşeydir, bir varlık değil ama olmayandır. Ve bilgisi olmayandır. Ve
bilinemeyen, biçimsiz ve belirlenimsiz olan var olamayandır.
İdeanın, Biçimin varoluşu duyusalın, fizikselin, özdekselin varoluşu değildir.
Pisagor Teoremi fiziksel üçgenler üzerinde varolmaz. Doğa Yasaları gökte yazılı
değildir. Duyulur-üstü, fiziksel-üstü, özdeksel-üstü varoluşu salt düşünce içindir.
Sonsuzluktadır ve sonsuza dek varolur. Görgül zaman ve görgül uzay arı
düşüncenin, İdeanın çevresine çit çekemez. İdea Türlerin, Biçimlerin olmadığı
görgül evrende Türlerin ve Biçimlerin ideal olanağıdır. Dünya oluşurken, yaşam
oluşurken, insan oluşurken, İdealar tümünün Biçimleri, tümünün Belirlenimleridir.
Onların varoluş biçimleri, onların doğa yasaları, onların matematikleri,
onların sınıflarıdırlar. Duyusal değildirler, görülmezler ve dokunulmazlar ve koklanmazlar
ve ölçülmezler. Ve böyle iken duyulur bireyselden çok daha yüksek
bir anlamda nesnel olarak varlık ya da gerçeklik taşırlar. Ve nesnellik duyusallık,
özdeksellik, fiziksellik değildir. Eğer Varlık kalıcılık ise, duyulur bireyseller değil
ama evrensel İdealar gerçek varlıktır. Eğer varlık değişmezlik ise, evrensel İdealar
değişmezdir. Eğer Varlık güç ise, sonlu bireyseller değil ama sonsuz evrensel
İdealar güçtür.
Bilimin ereği başından bu yana Platonik ideal belirlenimlerin bilgisidir. Bu bilim
ilkin arı Usun bilimi olarak Mantık Bilimidir. Ve bu bilim özdeksel Doğanın ve
insan Tininin gerçek Biçimidir yanlışsız, eksiksiz, ve sınırsız. Öznel geçicilikten
özgür Nesnelliği konu alır, düşüncenin tüm dışsal güdülenmeden bağışık
özgür deviminin, diyalektiğinin açınımıdır. Diyalektik İdeanındır, onun doğası,
onun özüdür. Platon için insan düşüncesi, insan Nousu aynı ilksiz-sonsuz İdeanın
etkinliği, diyalektiği, gerçekliğidir. İnsan Usu aynı İdeanın dinamiği ve enerjisidir.
Ve gizilliğin edimselleşmesi ne denli olanaklı ise, insanın özünün gerçekleşmesi o
denli zorunludur. İdeada zorunluk olan şey insanın saltık belirlenimidir varoluşunun
değer ve anlamı olarak Güzellik, Özgürlük, ve Bilgi.
Aziz Yardımlı.

Okuyucu Yorumları